Vorige week vertelde ik in de blog dat alles in je lichaam draait om energie. Maar niet elke voedingsbron geeft dezelfde soort energie af aan je lichaam. Oftewel. De ene calorie geeft niet dezelfde soort energie als de andere calorie. In deze blog neem ik je mee naar wat voeding doet met je lichaam.
De energiebronnen van het lichaam
Energiebronnen zijn verdeelt in suikers oftewel koolhydraten, vetten en eiwitten. Eiwitten worden meestal als bouwstoffen gezien, maar kunnen door het lichaam ook in noodomstandigheden en uit nuttigheidsoverwegingen worden gebruikt als brandstof. Eiwit puur als energievoorraad is er ook niet. Het lichaam breekt gewoon eiwit af als het niet gebruikt wordt, zoals spieren die niet gebruikt worden door bijvoorbeeld een botbreuk. Of omdat we op de bank blijven zitten.
Vetcellen bevatten energievoorraden en suikers worden opgeslagen in lever en spieren in de vorm van glycogeen. Vetten leveren veel meer energie per gram dan suikers. Daarom kiest het lichaam als voornaamste energieleverancier vet om op te slaan. Zo heeft ons lijf met minder gewicht veel energie in voorraad. Op de energie van vet kun je vaak vele weken leven. Het buikvet is vooral energie voor de hersenen en kan bij overmaat makkelijk leiden tot hart en vaatziekten. Gezond bruin vet die niet in de buik zit gaat juist ontstekingen tegen.
De suikervoorraad /glycogeenvoorraad is nog niet voldoende voor de energie van een heel rustige dag.
Het voedsel waaruit het ontstekingsgevoelige buikvet ontstaat is niet vet maar koolhydraten. De evolutie heeft ons zo gemaakt dat wij zodra er wat zoets te eten valt, alle remmen los laten en door kunnen blijven eten. Toch zien wij niet uit de overblijfselen van onze voorouders de gevolgen die dat nu heeft. Zoals suikerziekte, hart vaatziekten, overgewicht. De tijden van overvloed waren korte pauzes waarin wat vetvoorraad kon worden opgeslagen die in de daarop volgende schaarse tijd en de inspanning die dat kostte weer werden verbruikt en tot meer spiergroei leiden. Deze werkingsmechanismen waren destijds dus levensreddend!
Koolhydraatafhankelijkheid: een teken van ziekte
Leven op aanmaakhout
Soms is een goede sprint of snel een boom inklimmen levensreddend. Het lichaam gebruikt hiervoor snelle energie die zonder zuurstof op een gemakkelijke manier in de cellen gemaakt wordt uit suiker (glycolyse). Ook bij stress en een actief immuunsysteem gebruik je vaak deze energieweg. Het is snel aan, snel uit, levert weinig energie per suikermolecule, verbrand dus niet volledig, maar geeft afvalstoffen en is goed te vergelijken met aanmaakhout.
Ben je vaak in stress, heb je een actief immuunsysteem, eet je meer dan 50% van je energie via koolhydraten, prikkel je je spieren niet tot uitputting, dan blijf je vaak leven in deze aanmaakhoutmodus. Niet genoeg om een dag van te leven, dus wordt je lever aangezet om suikers te maken. In plaats van te ontgiften en ga je tussendoortjes eten, kun je geen maaltijd overslaan zonder naar te worden. Je kunt je trillerig of duizelig voelen of enorme snoepzin hebben.
Het levert weinig energie en veel verzuring, dus je kunt je steeds moeier gaan voelen. En ondanks dat je weinig energie voelt wordt je vaak nog dikker ook. Het buikvet wordt namelijk alleen afgebroken door flinke spierinspanningen en het fructose suikermolecule (merendeel van fruitsuikers en de helft van tafelsuiker) kan alleen omgezet worden in buikvet.
Spieren worden afgebroken en tot het glutamine eiwit gemaakt. Uit dit glutamine eiwit maakt het lijf suiker en tegelijk ammoniak. Dankzij de ammoniak wordt de verzuring tegengegaan. De eiwitafbraak kan wel 3 x zo hoog als normaal worden. Minder spieren meer vet. En als dat onvoldoende werkt, gaat het lichaam tryptofaan gebruiken om in extra energie te voldoen. Waardoor je depressief wordt en slaapproblemen krijgt. Zoet help om tryptofaan je hersenen in te krijgen en de depressie en de slaap te verbeteren. Dus gaan de hersenen de trek in zoet nog versterken.
Een goede vetverbranding, leven op brandhout
Kun je je voorstellen na weken nauwelijks voedsel gegeten te hebben om dan nog te gaan jagen om de levensreddende prooi binnen te halen? Met alle schaarste in onze evolutie was dat vaak de enige mogelijkheid. Het lichaam gebruikt hiervoor een apart onderdeeltje in de cel het mitochondrium. Zo belangrijk dat het zelfs zijn eigen erfelijke materiaal heeft. Afhankelijk van hoe vaak je je spieren inspant kan het aantal groter worden.
Het mitochondrium is de plek waar je vetten suikers en eiwitten kan verbranden als er zuurstof genoeg is. Het gaat dus langzamer aan, blijft ook aan (vet is voor weken genoeg), verbrand schoon, volledig zonder afvalstoffen en daarom vergelijken we dit met goed brandhout (oxidatieve fosforylering). Het is de ideale energie om het merendeel van je energie hieruit te halen. Je lichaam heeft energie over onder andere ook om te ontgiften. Het overschakelen naar een goede vetverbranding is vaak de sleutel voor een betere gezondheid.
Vaak hoor ik van patiënten dat zij na enkele weken oervoeding/paleo-eten en meer bewegen al merken dat ze makkelijker hun tussendoortjes kunnen laten staan en energieker zijn. Dit oorspronkelijke eten bevat dan ook voedsel wat ons lichaam gewend is, meer eiwitten en goede vetten en minder koolhydraten. Een bekende valkuil is voor velen die erg koolhydraatverslaafd zijn om onbeperkt fruit, honing en knollen te gaan eten. Minder vaak eten (intermittend fasting) en trainen op een lege maag en darm ( 12-16 uur geen voedsel (fasting exercising) dwingen het lichaam om over te schakelen. Helaas is het voor veel mensen moeilijk deze switch te maken. Ontstressen, voldoende slapen, voldoende ademhalen en supplementen in de juiste hoeveelheid zullen het immuunsysteem tot rust brengen.
Wil je dat ik je help om de switch te maken naar meer energie? Maak dan een afspraak.